Znaci primljene tevbe

يَأَيّهَا الّذِينَ آمَنُواْ تُوبُوَاْ إِلَى اللّهِ تَوْبَةً نّصُوحاً عَسَىَ رَبّكُمْ أَن يُكَفّرَ عَنكُمْ سَيّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأنْهَارُ يَوْمَ لاَ يُخْزِى اللّهُ النّبِيّ وَالّذِينَ آمَنُواْ . ‏

“O vi koji vjerujete, učinite pokajanje Allahu iskreno, da bi Gospodar vaš preko ružnih postupaka vaših prešao i da bi vas u džennetske bašče, kroz koje će rijeke teći, uveo, na Dan u kojem Allah neće osramotiti Vjerovjesnika i one koji su zajedno s njim vjerovali.”[1]

Ramazan kao mjesec Allahove milosti, oprosta i pošteđenja od vatre, zgodna je prilika za svakog čovjeka – grešnika da se iskreno pokaje svome Stvoritelju i zamoli Ga za oprost grijeha. Kao slabašna bića sklona poroku, time priznajemo svoju malenkost i ovisnost o Svemoćnom i Uzvišenom Allahu, dž.š. Razlog više za iskreno obraćanje našem Stvoritelju nalazimo u tome što se i Pejgamber, a.s., svakodnevno kajao Allahu, dž.š., sedamdeset do stotinu puta. Podstičući ashabe na čuvanje veze sa Allahom, dž.š., pomoću tevbe i istigfara, Resulullah je običavao govoriti “da se Allah raduje tevbi jednog svoga roba, više nego beduin nađenoj devi koju je izgubio u pustinji.”

Allahova milost nadilazi srdžbu

Ovim Poslanikovim, a.s., hadisom, Allah dokazuje koliko Njegova milost nadilazi srdžbu i koliko Mu je više stalo da nas nagrađuje nego da nas kažnjava. Krunu Allahove milosti i spremnosti da nam oprosti nalazimo u 53. ajetu sure Ez-Zumer, gdje stoji:

قُلْ يَعِبَادِيَ الّذِينَ أَسْرَفُواْ عَلَىَ أَنفُسِهِمْ لاَ تَقْنَطُواْ مِن رّحْمَةِ اللّهِ إِنّ اللّهَ يَغْفِرُ الذّنُوبَ جَمِيعاً إِنّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرّحِيمُ. ‏

“Reci: – O robovi Moji koji ste se prema sebi ogriješili, ne gubite nadu u Allahovu milost! Allah će, sigurno, sve grijehe oprostiti. On, doista mnogo prašta i On je milostiv.”[2]

Ovo je opći poziv za amnestiju svim grešnicima, bez obzira na vrstu i stepen učinjenih grijeha. Stoga ni jedan Allahov rob ne smije gubiti nadu u pomilovanje poslije iskrenog pokajanja. Sevban, oslobođeni rob Allahovog Poslanika, s.a.v.s., izjavio je da je čuo Pejgambera, a.s., da je uzviknuo, nakon što mu je bio objavljen gornji ajet:

ما أُحِبُّ أنَّ لِيَ الدنيا وما فيها، بهذه الآية.

“Draži mi je ovaj ajet od čitavog dunjaluka i svega što je na njemu!”[3]

Vjerovjesnikovo razdragano klicanje zbog objavljenog ajeta, razumijevamo zbog šansi koje je vidio čak i za najveće grešnike svoga ummeta. Uz spomenuti hadis Ibni Kesir navodi kao komentar i predaju od Amra bin Anbese, r.a., koji kaže:

يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ لِي غَدَرَاتٍ وَفَجَرَاتٍ فَهَلْ يُغْفَرُ لِي قَالَ أَلَسْتَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ قَالَ بَلَى وَأَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ قَالَ قَدْ غُفِرَ لَكَ غَدَرَاتُكَ وَفَجَرَاتُكَ .

“O Allahov Poslaniče, ja stvarno imam mnogo propusta i nevaljalih djela, da li će mi to biti oprošteno? Resulullah, s.a.v.s., upita: – Zar ti ne svjedočiš da nema drugog božanstva osim Allaha? Svakako, svjedočim i da si ti Božiji Poslanik. Vjerovjesnik, s.a.v.s., dodade: – Već su ti oprošteni tvoji propusti i grijesi.”[4]

Komentarišući ajet: -قُلْ يَعِبَادِيَ الّذِينَ أَسْرَفُواْ عَلَىَ أَنفُسِهِمْ – Ibni Abbas, r.a. kaže:

“Ovo je poziv Uzvišenog na tevbu i oprost onima koji tvrde da je Isa bog, koji misle da su Isa i Uzejr sinovi Božiji, koji smatraju da je Allah siromah i da je Allahova ruka stisnuta (škrta), koji vjeruju da je Allah troje, pa čak i onome koji je bio rekao: »Ja sam vaš najveći bog.” Nakon svega Allah ih poziva i pita:

أَفَلاَ يَتُوبُونَ إِلَىَ اللّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللّهُ غَفُورٌ رّحِيمٌ. ‏

“Zašto se ne pokaju Allahu i ne zamole oprost od Njega, ta Allah prašta i samilostan je.”[5]

Pokajanje je dobrodošlo bez obzira na stepen griješnosti

Ibni Abbas dalje konstatira da “ko bi pokušao destimulativno djelovati na ljude poslije svega ovoga, zanijekao bi Knjigu Uzvišenog Allaha, dž.š.”

U prilog tome navodimo predaju Ejjuba el-Ensarije koju je istakao pred samu smrt, a to je:

عَنْ أَبِي أَيُّوبَ أَنَّهُ قَالَ حِينَ حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ كُنْتُ كَتَمْتُ عَنْكُمْ شَيْئًا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ لَوْلَا أَنَّكُمْ تُذْنِبُونَ لَخَلَقَ اللَّهُ خَلْقًا يُذْنِبُونَ يَغْفِرُ لَهُمْ .

“Bio sam prešutio nešto što sam čuo od Allahovog Poslanika, s.a.v.s., koji je rekao: “Da vi ne griješite, Uzvišeni Allah bi stvorio narod koji bi griješio (i kajao se) i kojem bi On praštao.”[6]

Je li to poziv na griješenje? Ne, to je samo realno kazivanje o našem Stvoritelju i Njegovoj plemenitosti, koja treba da u srcima Njegovih robova probudi stid i odvratnost prema griješenju, kao i to da ne očajavaju i ne gube nadu u Njegovu milost, ma kakvi i koliki grešnici bili. Svevišnji ih na još nekoliko mjesta u Kur’anu uvjerava u to rekavši:

أَلَمْ يَعْلَمُوَاْ أَنّ اللّهَ هُوَ يَقْبَلُ التّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الصّدَقَاتِ وَأَنّ اللّهَ هُوَ التّوّابُ الرّحِيمُ. ‏

“Zar ne znaju oni da jedino Allah prima pokajanje od robova Svojih i da samo On prihvaća milostinje, i da je samo Allah Onaj koji prašta i da je On milostiv?!”[7]

وَمَن يَعْمَلْ سُوَءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمّ يَسْتَغْفِرِ اللّهَ يَجِدِ اللّهَ غَفُوراً رّحِيماً.

“Onaj ko kakvo zlo učini ili se prema sebi ogriješi pa poslije zamoli Allaha da mu oprosti – naći će da Allah prašta i da je milostiv.”[8]

Cijenjena braćo i sestre, zahvalni smo Allahu, dž.š., što posljednjih godina u našim džamijama susrećemo nove džematlije, braću i sestre koji su bili odlutali, a sada su se, nakon tevbe, vratili dini-islamu. Njihov povratak sve nas izuzetno raduje i ulijeva nam nadu u svjetliju budućnost. Otvorimo im naša srca i ne korimo ih zbog života kojim su prije živjeli. Zapamtimo da konačni sud o bilo kome od nas donosi Allah, dž.š. Stoga se suzdržimo od procjenjivanja ko je kakav, od prozivanja i prigovaranja, jer ko svima nama, osim Allaha, dž.š., može dati pravu ocjenu življenja. Na kraju, “svi ljudi su grešnici, a od grešnika su najbolji oni koji se često kaju.” Možda će iskrena tevba i čestiti život poslije nje, jednog od njih, Allahu biti draži od naše trajne, ali počesto traljave poluposlušnosti. Poslušajmo Milostivog šta poručuje u Kur’anu, a.š.:

إِلاّ مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلاً صَالِحاً فَأُوْلَـَئِكَ يُبَدّلُ اللّهُ سَيّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللّهُ غَفُوراً رّحِيماً. وَمَن تَابَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَإِنّهُ يَتُوبُ إِلَى اللّهِ مَتاباً. ‏

“Onima koji se pokaju i uzvjeruju i dobra djela čine, Allah će njihova hrđava djela u dobra promijeniti, a Allah prašta i samilostan je, a onaj ko se bude pokajao i dobra djela činio, on se uistinu Allahu iskreno vratio.”[9]

Znaci primljene tevbe

Jedan mudrac bio je upitan da li čovjek koji učini tevbu može znati je li mu tevba primljena ili odbijena, na što je odgovorio: “Čovjek ne može tačno prosuditi je li mu pokajanje primljeno ili nije, ali ipak postoje određeni znaci ili dokazi na osnovu kojih se to raspoznaje, a to su:

– da se uvijek smatra grešnim i nedovoljno pokornim Allahu, dž.š.

– da mu iz srca bude odsutna bezbrižnost, a prisutna briga i strah od neizvjesnosti

– da nastoji uvijek biti u prisustvu ljudi koji čine dobra djela, a što dalje od ljudi koji čine loša i nevaljala djela

– da mu se i najmanje što je uradio za ovaj svijet pričinjava ogromnim, a najkrupnije što je uradio za ahiret, čini sićušnim

– da je uvijek zauzet onim čime ga je Svevišnji Allah, dž.š., zadužio, a da nije zainteresovan i da odbije ono što mu je zabranio

– da maksimalno kontroliše svoj jezik, da stalno razmišlja i izvlači pouku iz proživljenog i da bude prožet osjećajem zabrinutosti i kajanja.”

Hasan Basri iskrenu tevbu okarakterisao je ovako:

التوبة النصوح هي: أَنْ تَبْغَضَ الذَّنْبَ كَمَا أَحْبَبْتَهُ وَأنْ تَسْتَغْفِرَ اللهَ إذا ذَكَرْتَهُ (الذَّنْبَ).

“Prava i iskrena tevba je da mrziš neki grijeh kao što si ga nekad volio, i da uvijek tražiš oprosta od Allaha, dž.š., kad god ti taj grijeh naumpadne.”

Dakle, potvrda našeg iskrenog kajanja je u iskrenom povratku Allahu, dž.š. On nas Sebi poziva riječima:

وَأَنِـيبُوَاْ إِلَىَ رَبّكُمْ وَأَسْلِمُواْ لَهُ مِن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ ثُمّ لاَ تُنصَرُونَ. ‏

“Povratite se Gospodaru svome i pokorite Mu se prije nego što vam kazna dođe – poslije vam niko neće u pomoć priskočiti.”[10]

Ako mu se, zaista, iskreno vratimo, meleki koji drže ‘Aršu-r-Rahman i koji su oko njega, trajno mole:

الّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبّحُونَ بِحَمْدِ رَبّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلّذِينَ آمَنُواْ رَبّنَا وَسِعْتَ كُـلّ شَيْءٍ رّحْمَةً وَعِلْماً فَاغْفِرْ لِلّذِينَ تَابُواْ وَاتّبَعُواْ سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ. رَبّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنّاتِ عَدْنٍ الّتِي وَعَدْتّهُمْ وَمَن صَـلَحَ مِنْ آبَآئِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرّيّاتِهِمْ إِنّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ. وَقِهِمُ السّيّئَاتِ وَمَن تَقِ السّيّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ. ‏ ‏

“Gospodaru naš, Ti sve obuhvataš milošću i znanjem, zato oprosti onima koji su se pokajali i koji slijede Tvoj put i sačuvaj ih patnje u vatri. Gospodaru naš, uvedi ih u edenske vrtove, koje si im obećao i pretke njihove i žene njihove i potomstvo njihovo – one koji su bili dobri. Ti si uistinu Silan i Mudar. I poštedi ih kazne zbog ružnih djela, jer koga Ti toga dana poštediš kazne zbog ružnih djela – Ti si mu se smilovao, a to će, zaista, veliki uspjeh biti!»[11]

Allahu naš, molimo Te da nas učiniš da budemo pripadnici tog odabranog društva! Amin!!!

[1] Et-Tahrim, 8.

[2] Ez-Zumer, 53.

[3] Bilježi Ahmed

[4] Bilježi Ahmed

[5] El-Maide, 74.

[6] Bilježe Muslim i Tirmizi

[7] Et-Tevbe, 104.

[8] En-Nisa’, 110.

[9] El-Furkan, 70, 71.

[10] Ez-Zumer, 54.

[11] Gafir, 7-9.

22.Juni,2017.god. / www.preporod.com